කොවිඩ්-19

කොරෝනා වෛරස් රෝගය 2019 (කොවිඩ්-19)
වෙනත් නම්	Coronavirus disease 2019 COVID-19 2019-nCoV acute respiratory disease Novel coronavirus pneumonia Wuhan pneumonia “Coronavirus” or other names for SARS-CoV-2
කොවිඩ්-19 රෝග ලක්ෂණ
උච්චාරණය	/kəˈroʊnəˌvaɪrəs dɪˈziːz/
විශේෂතාව	තීව්‍ර ශ්වසන ආසාදනය
රෝග ලක්‍ෂණ	උණ, කැස්ස සහ හුස්ම ගැනීමේ අපහසුව
සංකුලතා	Pneumonia, ARDS, kidney failure
හේතු	SARS-CoV-2
අවදානම් සාධක	රෝගය වැළැක්වීමේ ක්‍රම අනුගමනය නොකිරීම
රෝග විනිශ්චය ක්‍රම	rRT-PCR testing, immunoassay, CT scan
වැළක්වීම	දෑත් සේදීම, නිරෝධායනය, physical distancing
ප්‍රතිකාර	Symptomatic and supportive
සංඛ්‍යාතය	1,216,422 confirmed cases
මරණ	65,711(3.4% of confirmed cases; lower when unreported cases are included)

කොවිඩ්-19 එසේත් නැත්නම් කොරෝනා වෛරස් රෝගය 2019 (ඉංග්‍රීසි:  Coronavirus disease 2019, COVID-19) යනු severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2) වෛරසය මගින් ඇතිකරනු ලබන බෝවන රෝගයකි. මෙම රෝගය මුල්වරට චීනයේ වූහාන් නුවර දී හඳුනා ගත් අතර ඉන් අනතුරුව ලොව පුරා පැතිරගොස් 2019–20 coronavirus pandemic නමින් හැඳින්වෙන ගෝලීය වසංගතය බවට වර්ධනය විය.

සාමාන්‍ය රෝග ලක්ෂණ වනුයේ උණ (fever), කැස්ස (cough) සහ හුස්ම ගැනීමේ අපහසුව (shortness of breath) වේ. මස්පිඩු වේදනාව sputum production සහ sore throat ද විරල මුත් දැකිය හැකි රෝග ලක්ෂණ වේ. බොහෝ දෙනෙකුට මෘදු රෝග ලක්ෂණ දැකිය හැකි වුවත් සමහරෙක් හට severe නිව්මෝනියා (pneumonia) සහ multi-organ failure ඇතිවිය හැක.2020 මාර්තු 20 වෙනිදා පැවති දත්ත වලට අනුව rate of deaths per number of diagnosed cases 4.1% කි. එසේම එය වයස සහ අනෙකුත් සෞඛ්‍ය තත්ත්ව සැලකිල්ලට ගැනීමේ දී 0.2% සිට 15% අතර විචලනය වේ.^[14]

රෝගය පුද්ගලයෙකුගෙන් පුද්ගලයෙකුට පැතිරෙන්නේ බොහෝවිට කහින විට ඇතිවන බිඳිති (respiratory droplets) හරහා ය.එසේම ආසාදිත ද්‍රව්‍යය ගෑවුන මතුපිටක් ඇල්ලීමෙන් පසුව මුහුණ ඇල්ලීම මගින් ද පැතිරීම සිදුවිය හැකි. වෛරසයට නිරාවරණය වීමේ සිට රෝග ලක්ෂණ දිස්වීම දක්වා සාමාන්‍යයෙන් දින දෙක (2) සිට දහහතර (14) දක්වා වන අතර සාමාන්‍යය දින පහක් (5) වේ. nasopharyngeal swab මගින් reverse transcription polymerase chain reaction (rRT-PCR) භාවිතයෙන් රෝග විනිශ්චය කිරීම සාමාන්‍ය ක්‍රමවේදය වේ. එසේම රෝග ලක්ෂණ, risk factors සහ නිව්මෝනියා ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරන chest CT scan යන එකතුව ආශ්‍රයෙන් ද රෝගය විනිශ්චය කළ හැක.

රෝගය වැළැක්වීම සඳහා නිර්දේශිත ක්‍රියාමාර්ග වන්නේ නිතර දෑත් සේදීම, social distancing (අන් අයගෙන් දුරස්වී සිටීම) සහ මුහුනෙන් දෑත් ඉවත්ව තබා ගැනීම වේ.වෛරසය ආසාදිතයැයි සැකකරන අය සහ ඔවුන්ව රැක බලාගන්නා අය හට මුඛ ආවරණයක් (masks) භාවිතා කිරීම නිර්දේශිත මුත් සාමාන්‍ය ජනයාට එසේ නිර්දේශිත නැත.කොවිඩ්-19 සඳහා එන්නතක් (vaccine) හෝ විශේෂිත ප්‍රතිවෛරස ප්‍රතිකාරයක් (antiviral treatment) නොමැත. කළහැක්කේ රෝග ලක්ෂණ පාලනය (treatment of symptoms), උපකාරක සත්කාර (supportive care), isolation සහ experimental measures භාවිතයෙන් පාලනය කිරිම පමණි.

2019–20 coronavirus outbreak, ගෝලීය වසංගතයක් (pandemic)සහ Public Health Emergency of International Concern (PHEIC) ලෙස ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය (World Health Organization, WHO) විසින් ප්‍රකාශ කරන ලදී. WHO regions හයම (6) පුරා බොහෝ රටවල මෙම රෝගය local transmission පිළිබඳ සාක්ෂි පවතී.

රෝග ලක්ෂණ